ای دی اچ دی (ADHD) یا همان اختلال بیش فعالی که با کم توجهی همراه است ! همان اسمی که در اینستاگرام تبدیل به یک نام کلیشه ای شده . این حروف خالصه شده ی لعنتی که اگر دچارش باشید میتوانید درک کنید که چه میگویم ! برای همه ی آدم ها نیاز است آن را بشناسند و با آن آشنایی کافی را داشته باشند تا اگر حتی یک نفر هم در اطرافشان با این موضوع دست و پنجه نرم میکرد ، بتوانند درکش کنند . نه فقط در مورد یک اختلال، بلکه همیشه باید اطالعاتمان را به گونه ای بالا ببریم که نه تنها مشکالت خودمان ،بلکه اطرافیانمان را هم درک کنیم و بتوانیم حداقل کمک را در حقشان داشته باشیم و بیایید افراد مبتلا به ADHD را بیشتر بشناسیم.
در اینجا باید بگویم درگیری با یک اختلال انتخابی نیست اما طریقه ی برخورد با آن و شناسایی اش ، یک هنر انتخابی است . همین ابتدا اگر میخواهید با صحبت های من به این نتیجه برسید که دچار بیش فعالی هستید یا خیر ، لطفا همین االن دست از مطالعه ی صحبت هایم بردارید ! زمان گذشته هم گفته بودم که اینجا فقط جایی است برای آشنایی و صحبت در مورد چیزهایی که ممکن است ما یا اطرافیانمان را اذیت کند و ما از آن بی خبر باشیم . به جز مشورت با یک تراپیست ، هیچ چیز نمیتواند میزان اختالالت و درگیری های ذهنی انسان ها را تشخیص دهد و در راستای درمان آن بکوشد .
اطلاعات اجمالی راجب افراد مبتلا به ADHD
به بحث اصلی خودمان برگردیم ، ای دی اچ دی ! دستانش میلزد ، تمرکز ندارد ، اذیت میشود ؟ نمیدانم . فقط میدانم که متمرکز نیست . کوچک ترین صدایی توجهش را به خود جلب میکند . توجهش انتخابی نیست . حواسش زود پرت میشود . روی صندلی نشسته اما دائم حالت نشستنش را تغییر میدهد . تند تند پایش را تکان میدهد . عصبی است ؟ نه ! این حالت عادی اوست . پوست کنار انگشتانش را تند تند میکند و یادش می افتد پارتنرش دائم به او تذکر میداد که این کار را نکند . با یادآوری این موضوع ، ناخن هایش را رها میکند و با دندان به جان پوست لب های بی گناهش می افتد . شاید افراد مبتلا به ADHD ، فقط زمانی که استرس دارد این کارها را بکند . اما این روند زندگی عادی یک ادی اچ دی است.
بارز ترین ویژگی های یک فرد ADHD
ممکن است اسم تک بعدی را روی این گونه افراد بگذارند . اما در اصل تک بعدی نیستند . آن ها توانایی انجام چند کار در لحظه را ندارند . زیرا توجه انتخابی ندارند . یا بهتر بگویم ، حفظ توجه در این اختلال به شدت کار سختی است . شاید شما در یک فضایی که پر از سر و صداهای مختلف است ، بتوانید به راحتی کتابی بخوانید و در لحظه مغز شما انتخاب کند که روی جمالت کتاب تمرکز کنید . اما یک فرد با اختلال کم توجهی ، تک تک صداها حواسش را پرت میکند و خواندن یک جمله ی کتاب برایش سخت میشود . شاید حتی در اطرافش صدایی نباشد اما باز هم نتواند تمرکز کند . آن جا است باید بگویم بالای ده نفر در مغزش درحال صحبت کردن هستند و ممکن است برای این که یک جمله را بفهمد ، بالغ بر بیست بار بخواند و باز هم متوجه مفهوم آن جمله نشود . افکارش حواسش را پرت میکنند و نمیتواند ساکتشان کند . پس او تک بعدی نیست ، بلکه توجه انتخابی برای او بسیار سخت است . اما چطور میشود که یک فرد با اختلال کم توجهی به عنوان فردی شناخته میشود که بسیار با دقت و متمرکز است ؟
رفتار های یک فرد مبتلا به ADHD
افرادی که دچار این اختلال هستند ، به میزان غیرعادی به موضوعاتی که مورد علاقه شان است ، توجه و دقت نشان میدهند . و از طرفی چون از اول زندگیشان به عنوان فردی که توجه کافی را ندارند خود را شناخته اند ، بسیار تالش میکنند که کارها را مرتب و با دقت انجام دهند . شاید اگر شما در محل کارتان مسئول آمار باشید ، بعداز یک بار چک کردن اعداد و ارقام خیالتان راحت شود که آمار و اعداد درست است و نیازی به مرور دوباره ی آن نباشد . اما یک فرد با اختلال کم توجهی باید آن را بالای پنج بار بررسی کند تا خیالش راحت شود ! پس او بدون توجه انتخابی میتواند با محافظه کاری بالایی که دارد در یک شغلی که به شدت به توجه بالا نیاز دارد ، بهترین نیروی کار باشد . الزم میدانم آگاهتان کنم که تا به حال در مورد ای دی دی صحبت میکردیم . یعنی صرفا اختلال کم توجهی ! اما ای دی اچ دی چیست ؟ قبل از توضیح کامل افراد مبتلا به ADHD ، باید بگویم تفاوت این دو فقط در یک ویژگی است و در جامعه این دو بسیار به اشتباه گرفته میشوند .
ای دی اچ دی مخفف چیست؟
حروف ای دی اچ دی ، مختصر شده ی * اختلال نقص توجه و بیش فعالی* است . یعنی علاوه بر تمامی این صفاتی که توضیح داده شد ، بیش فعالی و بی قراری هم اضافه میشود . و اولین ویژگی یک فرد ای دی اچ دی واقعی ، تکانشگری است . تکانشگری به معنای قدرت ضعیف تصمیم گیری در لحظه و کنترل نکردن احساس عصبانیت و بروز سریع این حس می باشد . که نود و نه درصد اوقات با پشیمانی همراه میشود . قشر پیش پیشانی ، در افرد تکانشگر که مربوط به تصمیم گیری است ، درگیر و دچار نقص است . ممکن است شما نه دچار اختلال کم توجهی باشید و نه دچار بیش فعالی ! اما ویژگی تکانشگری را در خود داشته باشید . پس ای دی اچ دی مجموعه ای از اختالالت مختلف است که مستقیما باعث تضعیف عملکرد فرد میشود .پس از نقص توجه ، تکانشگری در ای دی اچ دی مورد توجه قرار میگیرد .
اصطلاح تکانشگر چیست و رابطه آن با افراد مبتلا به ADHD
تکانشگر بودن به اصطالح جامعه و عامیانه ، خانه خراب کن ترین ویژگی میتواند باشد . زمانی بروز داده میشود که فرد تکانشگر از موضوعی عصبی یا ناراحت میشود و میخواهد به جای خود و همه ی اطرافیانش تصمیم گیری کند . این جا است که با تکانشی ترین رفتار همه چیز را خراب میکند . عصبانیت شدید ، فریاد کشیدن ، و بروز تمامی حس های منفی به شدید ترین شکل ممکن ! که قرار است در چند دقیقه یا چند ساعت از آن پشیمان شود. اما بدترین قسمت ماجرا ، بعداز پشیمانی است که به سختی میتوان بعداز بروز حس های منفی ، آن را از اطرافیان پس گرفت و با عذرخواهی و ابراز پشیمانی همه چیز را به حالت عادی برگرداند.
برای همین است که اصرار میشود تا ویژگی ها و اختالالت مختلف را شناخت . تا بتوان به روابط بهبود بخشید و هر رفتاری را سریعا به دل نگرفت. و برعکس با نشان دادن درک از خود ، دل طرف مقابل را به دست آورد . اما دلیل علمی این تکانشگری چیست ؟ دلیل اصلی در آمیگدال های محترم و گرامیست که در افراد تکانشگر ، کوچک تر از دیگر افراد شکل گرفته . در اصل آن ها در عملکرد آمیگدال ها دچار نقص هستند . همانطور که در مقاله ی درونگرایی توضیح داده شد ، آمیگدال هسته ای در لوب گیجگاهی مغز است و اصلی ترین نقطه برای تنظیم احساسات و تبدیل آن ها به رفتار نسبت به محرک های محیطی میباشد .
آمیگدال یا بادامه ی مغز چیست؟
به طور کلی افراد مبتلا به ADHD به هیجانات مربوط است و هر حسی که در وجودمان است ، مثل خشم ، گشنگی ، نیاز جنسی ، خوشحالی همه و همه در آمیگدال پردازش میشود . و آمیگدال یا بادامه ی مغز وظیفه ی خبررسانی به سیستم ترشح کوریتیزول را دارد . اختلال در این سیستم موجب میشود در زمان بروز احساسات ، فرد تکانشگر سدی جلوی آن نبیند و بدون فکر ، کارهایش را انجام دهد . چیزی بگویم و سریع بگذریم ، دنیا پر از نامهربانی است و پر از آدم هایی که از صمیم قلب نیاز به درک شدن دارند . با مطالعه ی ساده میتوان خود را به آدم هایی که دوستشان داریم نزدیک کنیم . با شناسایی ، با یک دست اطالعاتی که به راحتی با سرچ به دست می آیند . در اصل فقط با شناخت و مطالعه . به همین آسودگی … برگردیم به ای دی اچ دی ! و برویم سراغ بیش فعالی !
بی قراری یا بیش فعالی ، همان ویژگی است که در ظاهر یک فرد مبتال به این اختلال ، کامال نمود پیدا میکند . حرکات تکراری نا منظم و پشت سر هم به حالت عصبی مثل تکان دادن دست یا پا ، کلیک خودکار روی میز یا دفتر ، توانایی ضعیف در کنترل حرکات و یک شکل نشستن ، تغییر حالت دائمی در نشستن پشت میز یا تحمل نکردن یک فضای دائمی ، از همه مهم تر کالفه شدن و عجول بودن . دائم از رفتار صبورانه و با آرامش دیگران حرص میخورند و دوست دارند سریع تر کارها پیش برود.
بی قراری های رایج در افراد ای دی اچ دی
این بی قراری نه فقط در رفتار بلکه در درون آن ها حس میشود . هیچ کس از این ویژگی اذیت نمیشود . فقط خودشان دائم درگیر این بی قراری هستند . حتی وقتی که آرام روی تخت درازکشیده اند و سعی میکنند چرتی بزنند یا روی صندلی نشسته اند و سیگار دود میکنند ، این نقص در حفظ آرامش در درونشان را خودشان حس میکنند . این درگیری دائمی است و پایانی ندارد . از لحظه ای که صبح چشم باز میکنند تا زمانی که دوباره به خواب بروند ، دائم و متداول آن را در قلب و روحشان حس میکنند . تپش قلب شدید در زمان هایی که هیچ دلیلی برای استرس وجود ندارد و سابقه ی بیماری قلبی ندارند ، به صورت ناگهانی در اینگونه افراد بسیار موضوع عادی است .
البته همان طور که اختلالات مختلفی که تا به حال نامبرده شد ، میتواند عللی به غیر از ای دی اچ دی داشته باشند ، بی قراری هم میتواند علل دیگری را شامل شود . مثال در خانم ها ، کیست تخمدان عاملی برای بی قراری و کالفگی است . کیست تخمدان و علی الخصوص کیست آندومتریوز ، میتواند عاملی برای بی قراری های هر روزه باشد که توأم با درد و کالفگی و نواسانات خلقی شدید است . دقیقا همین موضوع ممکن است به اشتباه ای دی اچ دی برداشت شود . اصال دلیل اصلی این که اصرار دارم با چند پست و تصویر و فکت اینستاگرامی روی خود و دیگران برچسب نزنیم ، همین است . هر ویژگی در وجود افراد میتواند منشأ مختلفی در جسم و روح آن فرد داشته باشد . که با تراپی های مختلف و نه یک یا دو جلسه شناسایی شود . اما این بی قراری فقط به همین جا ختم نمیشود و مستقیما در افکار و تصمیم گیری های شخص ای دی اچ دی انتقال پیدا میکند .
یک روز از زندگی افراد مبتلا به ADHD
اگر بخواهم مثالی برایتان بزنم باید اشاره به انجام کارهای روزمره شان داشته باشم ، در هنگامی که با سرعت گوشی را برمیدارد تا سریعا به همکارش پیام بدهد یا چیزی را در صفحه ای چک کند ، به ذهنش می آید که یک لحظه سری به کانال تلگرامی مورد علاقه اش بزند و بعداز گذشت چند دقیقه که در آن کانال چرخ زد ، کم کم به طور کلی فراموش میکند که چرا گوشی را برداشته بود و فقط به یاد دارد که کار مهمی را باید انجام میداد . هرچه فکر میکند یادش نمی آید که قصدش از برداشتن تلفن همراهش چه بوده ! در حالتی که کار مهم او که پیغام دادن به همکارش بوده را در میان مه ذهنی اش گم میکند ، گوشی را رها کرده و به باقی کارهایش میپردازد . شاید کمی بعد یه یاد آورد که باید چه میکرده که دیگر دیر شده است . و این اتفاق بارها و هزاران بار می افتد و او را به فردی بد قول یا فراموشکار از دیدگاه دیگران تبدیل میکند .
البته در مورد مه ذهنی باید بگویم که تفاوت بسیاری با مه مغزی دارد و *مه مغزی* به اختصار برای خودش اختلال دیگر است که در آینده در موردش صحبت خواهیم کرد . این بی قراری در رفتار او را کالفه میکند . و کالفگی موجب کم طاقتی و عجول بودن میشود . فرد ای دی اچ دی بسیار از این شاخه به آن شاخه میپرد . گویا ثبات ندارد اما همه و همه به دلیل بیش فعالی است .
کودکان مبتلا به ADHD
این موضوع در کودکان هم دیده میشود. کودکان مبتلا به ADHD که البته بحث صحبت ما ، کودک نیست . اما مثالی برای فهم بیشتر ، خالی از لطف نیست . کودکی که دچار بیش فعالی است ، ممکن است برای مرتب کردن اتاقش از آشپزخانه به سمت اتاق شخصی اش به راه بیفتد . اما در مسیر رفتن به اتاق ، ناگهان توجهش به تلوزیون که کارتون پخش میکند و توپ اش که روی زمین افتاده جلب شود . محو بازی و کارتون دیدن زمان را میگذراند . و این ها میتواند نشانه هایی از این اختلال باشد .
چاره در چیست؟ آیا برای ADHD درمانی وجود دارد؟
خود ارضایی های پی در پی و ارضا نشدن از تخلیه ی احساسات ، نیاز جنسی بالا، رفتارهای جنسی پر خطر ، عصبی بودن ، رفتار های ناگهانی ، بداهه گویی ، تند تند و بی وقفه صحبت کردن ، دائم میان حرف دیگران پریدن به دلیل کنترل نکردن افکار ، ناتوانی در خوانش جمالت به صورت سریع و در لحظه ، همه و همه نشانه های یک فرد ای دی اچ دی است ، که با یک مشاور مجرب و انجام تمرین های مختلف میتوان آن را تحت کنترل قرار داد . صحبت از این اختلال برایم به قدری با اهمیت است که همین طور میتوانم ادامه دهم اما از حوصله ی شما خارج است . پس همین جا با یادآوری نکته ای به صحبت هایم پایان میدهم . قرار بر این است که عشق بورزیم و درک کنیم . آدم ها بسیار متفاوت و منحصر به فردند . کسی نباید طرد شود و حق قضاوت کسی را نداریم . همه ی افراد ، نیاز جامعه هستند و در کنار یکدیگر قشنگ اند ، یک درونگرای آمیگدال قوی یا یک ای دی اچ دی آمیگدال کوچولو با ویژگی های تکانشگرایانه ! در کنار هم قشنگ زیبایید !